Bosvrouw

Hoe komt het toch dat iedereen denkt, erger nog zegt, dat ik een sterke vrouw ben.
Heb ik dat soms over mezelf afgeroepen?
Door steeds maar weer door te gaan ook als het eigenlijk helemaal niet goed ging?
Zien mensen dat dan niet, dat het niet goed gaat?
Ik zeg het toch ook wel eens gewoon, dat ik een kutdag heb en het liefste in mijn bed zou blijven?

Dus dat kan het toch niet zijn?
Of mensen kijken én luisteren niet echt meer.  Is dat het misschien.
Dat het oud nieuws is wat ik te melden heb.
“Ja ja, je man is dood en dat is zwaar. We weten het nu wel”
Kan het me niet voorstellen. Dat is een beangstigende gedachte.
Die schuif ik dus liever maar even opzij.

Want hoewel ik heel graag af en toe een time-out zou willen nemen van alle shit is dat gewoon niet mogelijk. Dat Tjebbe dood is kan ik niet ongedaan maken, was het maar zo’n feest. Daar heb ik mee te dealen zoals dat heet. En dat doe ik dan ook, naar beste kunnen.
Maar man man man wat vind ik dat op sommige dagen ongelofelijk ingewikkeld.
En dat schijnt heel normaal te zijn. Dat is het slingeren of schommelen in rouw. Tijdens een bijzonder mooie lezing van Daan Westerink afgelopen week werd dat heel duidelijk getoond in een mooie afbeelding.

Het vat de diepe dalen en kleine pieken van rouw zoveel beter samen dan dat stomme schema van Kübler Ross waarover ik niemand ooit nog wil horen. Met haar rouwfasen inclusief boosheid, depressie en aanvaarding. Zelf had ze haar eigen misére anders ook nog lang niet aanvaard toen ze het leven liet. En die mensen om je heen die denken dat je kunt rouwen volgens het boekje hebben haar klok ooit horen luiden maar weten echt niet waar mijn klepel hangt!

In dit schema kun je ook heel duidelijk zien dat afleiding één van de grote noodzaken is om binnen rouw te blijven staan. En die afleiding heb ik dus juist zo keihard nodig op de momenten dat er weer eens zo’n bijzonder zware dag aan komt. In dit geval Tjebbe’s verjaardag.
En dus had ik plannen gemaakt. Als afleiding in aanloop naar die dag, waarbij je anticipatie wilt vervangen door voorpret. En op de dag zelf even met hem én dingen waar hij (en ik) van hielden bezig te houden. Wat is er dan beter dan een trip naar Dublin. Zijn favoriete stek voor de OR-vergaderingen, met Trinity College, Temple Bar en The Jameson Distillery. Dat er een aantal weken geleden een aanbieding was om op Dublin te vliegen met Ryanair kon toch geen toeval zijn? Dat was een teken!
Toestemming van school gevraagd en gekregen voor Juul, fijn.

En dan…. gaat het van kwaad tot erger met de heuppijn.

Ik slaap niet meer, ondanks de nieuwe pijnstillers.
Ik kan me voortbewegen, zolang er geen trap of heuvel is, maar daar is dan ook alles mee gezegd.
Buster ondervindt hier ook hinder van want lekker lang wandelen is geen optie. Dus naar de orthopedische kliniek. Foto’s en onderzoeken. Ontstoken peesaanhechting en botvlies.
Joepie.
Hersteltijd minimaal 2 maanden.
Voorlopig rustig aan doen.
Oh ja, hoe dan?

Dan krijgen we ook nog berichten in de media dat Ryanair besloten heeft per dag 50-80 vluchten te schrappen. En dat dit vaak binnen 24 uur voor je vlucht gebeurt. Dit kan gebeuren voor ons vertrek naar Dublin maar ook als we daar zitten. Er zijn door heel Europa mensen gestrand. Zij kunnen vaak pas 3 tot 5 dagen later dan gepland terugvliegen. Dát kunnen wij ons dus niet permitteren. Niet met werk maar zeker niet met school. En financieel ook niet, want dat betekent óf boeken bij een andere maatschappij om toch op tijd thuis te komen óf werk en school mailen en drie hotelovernachtingen en eten moeten regelen. Ze zien ons aankomen….

Dat bovenop al het verdriet, ja dat is er nog steeds en zeker in aanloop naar Tjebbe’s verjaardag, en bovenop alle andere shit rondom de verhuizing.
Want vlak niet uit wat daar gebeurd is. De beslissing nemen alleen al.
Wetend dat het de juiste is maar toch met heel veel pijn in je hart de deur van je geliefde woning achter je dicht moeten trekken.
Je lieve vrienden uit de wijk niet meer zomaar even zien omdat je toch een rondje met Buster loopt. Niet meer zomaar even met Buster naar Tjebbe’s plekje kunnen lopen.
De aanspraak missen van de andere hondenbezitters die je gewend was tegen te komen.
En dan het opruimen, wegdoen en ordenen van bezittingen die niet mee kunnen naar je nieuwe huis. Emotioneel én fysiek enorm belastend. En dat maandenlang.
Om het nog maar niet te hebben over het gedoe met verkoper en verkopend makelaar over niet correct verstrekte info en niet nakomen van afspraken. Shit die nu nog doorettert nadat we hier al ruim een anderhalve maand wonen.
En waar we ook in de toekomst nog de nabranders van kunnen verwachten.
Waarbij ik ’s avonds alleen in een nieuw bed kruip en me niet kan verwarmen in de armen van mijn liefste. En ook niet met hem kan overleggen over de beste aanpak van alles wat speelt.

Ik vind oude foto’s terug op een USB-stick die ik voor mijn opleiding wil gebruiken. Wat een cadeautje. Maar ook confronterend.

Want hierop is ook zichtbaar dat er niet alleen een man mist waar ik heel veel van hou maar ook een stoere, liefdevolle, zorgzame en humorvolle vader. Die een dochter heeft die naast sterk ook kwetsbaar is.

Ik doe mijn stinkende best maar zijn plek wil én kan ik onmogelijk innemen.
Koffie helpt wel even, al is het alleen al om de tranen mee weg te slikken.

Ik ga vandaag maar vol aan de studie. Heb nog zo’n 135 pagina’s weg te werken voor de 29e en daarnaast nog twee intervisieopdrachten en het bedenken van twee casussen te doen. Morgen bel ik mijn huisarts op. Om te overleggen over verder onderzoek naar de heupproblemen, andere (betere) pijnstilling en over een verklaring waarmee ik onze trip naar Ierland evt. zou kunnen annuleren. Met pijn in mijn hart want ik vind het een enorm lastige beslissing. Maar daarvan heb ik er wel meer voorbij zien komen de afgelopen twee jaar.

Wat ik nog steeds één van de moeilijkste dingen vind is het (ongevraagde) advies en commentaar van anderen. Over tijd, dat er tijd nodig is om de dood van Tjebbe een plekje te geven. Dat wil ik niet! Het zal de rauwe rouwranden vast wat minder scherp maken op den duur maar gun mij daar dan ook verdomme de tijd voor!
En ja, ik kan (en ga) op Tjebbe’s verjaardag heus wel iets anders doen met Juul. Maar dat is gewoon wéér niet zoals we in gedachten hadden. Voor de zoveelste keer. Dus het is een alternatief maar niet wat we wilden.

Ik blijf heus mijn ene voet wel voor de andere zetten, nu wat minder flitsend maar goed.
Maar wandel nou gewoon eens met me mee in plaats van me vooruit te willen duwen. Het zou zó fijn zijn als mensen je écht zouden snappen.
Geen commentaar geven.
Geen ongevraagde adviezen geven.
Geen gevoelens bagatelliseren.
Geen positief gewauwel op je los laten als je je kut voelt.
Geen ‘je bent zo sterk’ meer zeggen.
Maar gewoon je gevoel erkennen.
En (h)erkennen dat ík het even niet meer red.
Dat soms ‘een kleine tegenslag’ (aan wie is dat om te bepalen overigens?) mij wel omver werpt. Omdat het de spreekwoordelijke druppel is!

Want dat ik sterk ben is een illusie.
Andermans illusie.

 

 

Ons huis, het is een leeg omhulsel van wat ooit was…

Sinds we besloten dat verhuizen een verstandige keuze is ben ik langzaam beetje bij beetje afscheid aan het nemen. Elke kamer wordt ook steeds een beetje leger. We moeten wel. Onze ruimte wordt namelijk gehalveerd.
Aan alles wat door mijn handen gaat kleeft een verhaal, een herinnering, iets wat we samen kochten, iets wat bewaard bleef door jou terwijl ik daar totaal het nut niet van in zag. En juist die spullen zijn nu lastig om weg te doen. Een doos met het opschrift ‘kabeltjes en snoertjes’ heb ik al minstens vijf keer gepakt en ook weer teruggezet. Datzelfde geldt voor de doos met ‘mobiele telefoons’ en ‘klein gereedschap’. Die laatste gaat trouwens niet weg want van die kleine priegelschroevendraaiertjes zie ik nu zelfs het nut in.

Maar het wegwerken van alle spullen vergt al enorm veel energie, naast mijn normale baan, het huishouden, boodschappen doen, bewaken van allerlei zaken die te maken hebben met de aan- en verkoop van de twee huizen.
Mijn chip raakt oververhit en mijn batterij langzaam leeg.
Maar ik kan niet stoppen, we moeten gewoon door.
Want op 1 augustus moet het allemaal gefikst zijn…..

Dus doe ik dat, zet mijn schouders eronder en plan in wanneer ik wat doe. Gisteren en vandaag was dat linnengoed en kleding, dekens en grofvuil wat uit de kasten kwam.
Om niet gelijk in het diepe te springen besloten om zaterdag éérst de kasten in de zijkamer te doen en dan zondag pas de kast in onze slaapkamer, met jouw kleding.
Leek een strak plan. Maar dan kom je ineens zomaar op een zaterdag je trouwjurk tegen.

En dwalen je gedachten af naar die dag waarop wij onze liefde voor elkaar bezegelden, nu bijna 22 jaar geleden. We mochten maar 19,5 jaar getrouwd zijn. Tranen, nu al….en dan moet ik nog aan jouw kleding beginnen…. Waarom is dat toch, kleding is toch niets meer dan een omhulsel?

Gelukkig kan ik er een nachtje over slapen. Terwijl ik van plan ben mijn bed in te stappen pak ik een boek, Juul is naar een feestje en ik kan niet slapen. Uit dat boek valt een briefje….en ja hoor, daar gaan we weer. Tranen.

Ik leg het briefje weg, het boek ook, doe het licht uit en sluit mijn ogen. De slaap komt gelukkig snel. En ik slaap lang, word pas om 8.00 uur wakker, uniek. Was dus kennelijk hard nodig.

Buster is blij als ik ‘m begroet en we gaan op pad. Het miezert, in het park kom ik twee strontsjagrijnige mannen met hond tegen. Bedenk nog even sarcastisch dat je beter geen vent kan hebben dan zo’n vent. Er kan zelfs geen goedemorgen vanaf.
Terug thuis ontbijt voor Buster en mij en even mail checken. Daarna Facebook checken. Ik merk dat ik de tijd voor me uit duw. Ik ben aan het uitstellen waar ik nu ineens enorm tegenop zie. Jouw kleding uitzoeken. Want dat ‘moet’ nu ineens. En we moeten het niet alleen in dozen of kratten doen maar ook echt beslissen wat wordt bewaard en wat weg gaat. En daar zit het ‘m nu net in. Want wat nou als ik iets weg doe waar ik later nog iets mee had gewild….dat valt niet terug te draaien. Net als het afscheid van jou is het afscheid van jouw kleding ook definitief. Dat realiseer ik me maar al te goed. En daarbij denk ik ook aan onze lieve dochter. Want hoe kan ik het haar nu aandoen, ze verlaat haar ouderlijk huis en moet dan ook nog beslissen over wel of niet bewaren van jouw kleding.

Ik trek het niet, zit op de rand van ons bed, kijk naar onze kast en kan écht niet opstaan om de kast open te doen en jouw kleding te pakken. Weer tranen. Dit keer stromen ze en zijn niet te stoppen. Plaats een berichtje op de besloten regiopagina op FB voor lotgenoten en krijg hartverwarmende reacties, ja zij begrijpen het heel goed.
Ik pak een tissue, Busters riem en ga op pad. Weg van ons huis. Weg van die vreselijke taak. We lopen een heel eind en uiteindelijk komen we ‘toevallig’ uit bij de begraafplaats. Buster loopt in één streep op jouw graf af.

Het brengt rust. Ik ga nog even bij de rode beuk zitten en zie dat de beheerder mijn suggestie ter harte heeft genomen. Er staan drie urnen op de nieuw aangelegde urnenheuvel, zodat mensen kunnen zien dat het niet zomaar een perkje is maar echt een doel heeft. Lege omhulsels, ik weet dat er niets in zit….raar….

Terug naar huis. Langzamer lopend dan toen ik van huis weg ging. Eerst koffie. Nog voordat ik het heb gemaakt wordt op het keukenraam geklopt. Daar staat een hele lieve dierbare vriendin. Die aanvoelde hoe het gaat….niet…. Naast een uitnodiging om morgenavond bij hen te komen eten met Juul zodat ik daar geen omkijken naar heb, me te helpen sjouwen met de zakken en bakken voor kledinginzameling en grofvuil en….nog veel liever….voorstelt dat ik de kleding van Tjebbe voorlopig bij hen op zolder mag zetten. Totdat we er aan toe zijn om dat, op ons gemak en met zorg, uit te zoeken.
Ja hoor, weer tranen. Maar bij haar kan en durf ik ze te laten lopen.

En dat is net het zetje wat ik nodig had. Om 12.00 start ik. En ik ben niet meer te stoppen. Ik start met de kast met winterkleding en linnengoed. Alles wat we straks niet meer gebruiken omdat onze bedden andere maten hebben gaat in een zak. Handdoeken ook, net als dekens, badlakens en meer van dat spul. Daarna komt mijn kast aan de beurt. Alles wat ik langer dan drie jaar niet gedragen heb gaat weg. Ja, ook die ‘streefbroek’, waarvan ik diep in mijn hart bést weet dat ik die nooit meer ga passen. En die idiote halftransparante jurk met een net zo halftransparante onderjurk. Tjebbe vond ‘m leuk staan, maar dat had dan ook vooral met die transparantie te maken….

Het ruimt lekker op! En de hoeveelheid zakken groeit en groeit. Als het goede doel per kilo betaald krijgt dan lopen ze lekker binnen. En wat wordt het netjes zeg, in jaren niet zo geweest. Waarom liet ik dat toch steeds achterwegen vraag ik me nu af.

Dan haal ik de drie kratten van zolder en pak Tjebbe’s shirts, truien, polo’s, jeans en sweaters stapel voor stapel en één voor één uit de kast. Ik vouw alles netjes opnieuw op, de effen t-shirts doe ik in een zak, daar kleeft geen verhaal aan. Maar de bedrukte shirts wel, net als sommige polo’s, truien, werkkleding, jeans. Die gaan in een krat. Fietskleding, met die rare bavianenbillenpadding in zo’n broek. Goh wat kon ik ‘m daar mee plagen door ze vooral binnenstebuiten voor ons raam te laten drogen. De eerste glimlach. En dan toch ook even tranen als ik me realiseer dat niets meer naar jou ruikt. Want alles is gewassen. Ik vraag me af of het nog wel naar je zou hebben geroken als het niet gewassen was, gaat de geur er dan na een tijdje niet ook gewoon af?

Ik zet de kratten met kleding in de werkkamer, naast de berg met vuilniszakken vol kleding. Dan vind ik nog een blauwe tas vol overhemden, in Bunzl-tasjes, passend….
Ook die gaan nog niet weg. Misschien kan het straks toch wel gewoon in onze kelder, in de kast die meegaat. We zien wel. Voor nu voelt het goed dat alles netjes verpakt is. En niet weg hoeft. Want al was het niet meer dan alleen een omhulsel voor jouw lijf, het is nou net de inhoud waar ik zo zielsveel van hield.

Julia vraagt of het goed is als ze zelf zoutjes bakt, en dat we dan ‘makkelijk’ eten vanavond. Wat een topidee. Ten eerste zijn haar zoutjes ongeëvenaard lekker, ten tweede hoef ik dan niet te koken en kan ik gewoon doorbuffelen totdat de klus geklaard is. Fijn!

Na een pauze waarin we ons tegoed doen aan de lekkernijen en een broodje zorgt Juul voor Buster en ga ik verder. Wat een enorme klus is dit toch. Heb me er eerlijk gezegd dus gewoon op verkeken. Ben bekaf maar ook voldaan als ik om 22.00 uur naar beneden ga. Het is tijd voor een afzakkertje, volgens goed gebruik van mijn lief…ik mis je Tjebbe.
Soms voel ik me zo leeg, alsof ik zelf ook een leeg omhulsel ben zonder jou.

 

 

 

 

Op 30 juli 2016 was ‘het eerste jaar’ officieel voorbij.
Vanaf dat moment kreeg ik steeds vaker de vraag of ik het al een plekje had kunnen geven. En zeiden mensen ook steeds vaker tegen me dat ik door moest of er niet in moest blijven hangen. Voor mijn gevoel werd ik daarmee met grof geweld vooruit geduwd, mocht ik niet zijn wie ik was en kon ik maar beter niet meer zeggen wat er werkelijk door mij heen ging. Ja ik ken de verklaring inmiddels wel hoor, dat er wordt gezegd dat het moeilijk is voor anderen om het juiste te zeggen. Wel frappant dat als je het mensen toch echt vaak genoeg uitlegt het kennelijk nog niet duidelijk is. En dat de flexibiliteit vooral wordt verwacht van de persoon in rouw. Laat één ding duidelijk zijn, ik blijf het herhalen….rouw gaat niet over. Nooit. Het is namelijk omgekeerd evenredig aan de grote liefde die je voelde en voelt voor de partner die er niet meer is. In een artikel las ik vandaag “Rouw is liefde die het adres kwijt is”. Zo mooi en zo pijnlijk waar. Rouw zie ik als een vierkant, wat héél langzaam misschien steeds een beetje ronder wordt. Maar er blijft altijd een vorm bestaan, vierkant of rond, het blijft een constante tijdens de rest van je leven.

In maart bedacht ik, tijdens de eerste voorzichtige snoeibeurt in onze voortuin, dat ik het eigenlijk niet meer aan kon. Het vele werk wat een eengezinswoning met twee weelderige tuinen met zich meebrengt. En het klussen wat moet gebeuren. Naast mijn werk en met reuma wordt het steeds zwaarder. Trots ben ik op het feit dat ik het zo lang vol heb weten te houden en blij ben ik nog steeds met ons huis. Maar het gevoel moet wijken voor het verstand. Dit is niet nog jarenlang vol te houden. En over enige tijd verlaat Juul het nest en dan zit ik ineens alleen in een huis met vijf kamers, twee trappenhuizen en overlopen en dezelfde puist werk en onderhoud. Hmmmm…….

Dus maar eens voorzichtig op Funda kijken. Er staat wel het één en ander te koop maar eigenlijk vind ik er niks leuks tussen zitten. Heel kieskeurig kan ik mezelf toch niet noemen qua woonwensen; minimaal 3 kamers, alles gelijkvloers, een benedenwoning of een woning met lift, mogelijkheid om buiten te zitten en voor onze katten om buiten te spelen. Maar het is karig het aanbod. Totdat ik half april ineens iets leuks voorbij zie komen. Eigenlijk ben ik gelijk verkocht maar ik vind het nogal pittig aan de prijs dus leg het naast me neer. Uiteraard kijk ik wel elke zoveel dagen of het nog te koop staat…..

Dan hak ik de knoop door. Ik ga praten met onze vriend en makelaar en tijdens het gesprek blijkt dat het misschien toch niet zo gek is om op zoek te gaan naar iets kleiners. Ik geef aan wat mijn wensen zijn en diezelfde week maak ik ook een afspraak voor een gesprek bij de bank om de financiële kant door te spreken.

En dan gaat het ineens heel erg snel. Op zaterdag bekijken we twee woningen in hetzelfde complex. Ik voel het niet, het doet me niks. Nou ja, behalve dan dat ik denk dat ik er niet gelukkig word. En dat is nou net niet de bedoeling. Het is geen move voor een jaartje, het is de bedoeling dat ik er jarenlang kan blijven, een levensbestendige woning moet het dus worden.

Ik trek de stoute schoenen aan. En vraag onze makelaarsvriend om tóch een afspraak te maken bij dat ene specifieke appartement. We gaan maandagmiddag kijken. En daar voelt het wel goed. Een ruim terras, alles gerenoveerd in 2016 én een pracht van een gashaard. Klein, dat wel. Maar als we een beetje (flink!) opruimen moet het toch kunnen lukken….?

Dinsdagmiddag zit ik met mijn lieve schoonmoeder bij de bank, twee horen meer dan één en een klankbord is ook nooit weg in dit soort situaties. Het blijkt allemaal te kunnen en op de terugweg in de auto bel ik mijn financiële voorstel door naar onze makelaar.

Woensdagochtend krijg ik een tegenvoorstel.
En binnen het uur zijn we uitonderhandeld.
Pfffff……ik krijg het Spaansbenauwd.
Zit op mijn werk en weet even niet goed waar ik het zoeken moet, de tranen rollen over mijn wangen. Ik raak in lichte paniek want aankopen betekent ook verkopen en dan moet er héél snel geschakeld worden om het hele huis strak te trekken zodat het een beetje lekker uitkomt op de foto’s. Opnieuw ben ik blij met mijn superwerkgever.
Die gelijk meedenkt en zegt dat een week vrij nemen misschien best handig is. Met Hemelvaart en Pinksteren eromheen levert dat voldoende tijd op. Dat denk je dan tenminste. Man man man wat was het een slijtageslag. En wat verzamelt een mens toch een hoop spullen om zich heen….
In huis moest veel gebeuren maar datzelfde gold voor de tuinen. Maar het is gelukt.

Ondanks de gewrichten die ontstoken raakten, ondanks het verdriet bij dierbare zaken die ik tegenkwam, ondanks dat het moeilijk is om sommige spullen van de hand te doen op Marktplaats.

Voor het eerst in maanden komt er ’s avonds in bed weer een huilbui voorbij. Best logisch.
Want zoiets ingrijpends als dit wil je niet alleen hoeven doen.
Gisteren was het dan zover. De fotograaf kwam langs.
We kregen een groot compliment over hoe netjes alles was en hij hoefde nauwelijks iets te verplaatsen of aan te passen. De tuin was een plaatje. Helaas waren de zonnige dagen ten einde en was het stormachtig weer. Maar ook nu hadden we heel even geluk. Ongeveer een kwartier was het droog, en in die tijd werden mooie buitenfoto’s gemaakt.
Ik had zelf ook foto’s gemaakt in de week ervoor, vlak nadat ik de tuinen had gefatsoeneerd. Maar het verschil in fotografie was duidelijk zichtbaar.
Ieder zijn vak is zeker geen cliché.

Eén van de dingen die ik nog steeds erg lastig vind is mensen om hulp vragen.
Bijvoorbeeld bij het sjouwen van spullen die naar buiten moeten voor het grofvuil. Iedereen heeft het druk dus dat maakt de schroom niet minder. En ik wil ook niet steeds dezelfde mensen tot last zijn. Maar ik zet me er overheen en ben blij met de extra armen die helpen meezeulen. De heren bij het afvalstation kennen me inmiddels ook. Ik ben denk ik zo’n drie keer langs geweest.
Gelukkig kon ik een goede bestemming vinden voor de gezelschapsspellen bij het verzorgingstehuis en waren ze bij de kringloop érg blij met de stapel legpuzzels. Via Marktplaats doe ik goede zaken en vind ik gelukkig nieuwe eigenaren voor een aantal van onze spullen. Wat iemand opvatte als ‘binnenlopen’. Nou dát is nou ook weer wat overdreven…

Vandaag heb ik de foto’s van de fotograaf beoordeeld, verzocht om wat aanpassingen en na verwerking daarvan mijn goedkeuring gegeven. Morgen is de film hopelijk gereed en dan kunnen ze bij de makelaar alles klaarmaken zodat ons huis volgende week officieel in de verkoop gaat. Iedereen roept om het hardst ah joh, je bent het zó kwijt. Dat hoop ik van harte maar ik juich zelf toch echt pas nadat de koopovereenkomst getekend is en de kopers hun financiering rond hebben.

Al met al is het een zenuwslopende én emotionele periode. Waarbij ik op mijn tandvlees loop en me af en toe enorm alleen voel. Want jemig wat mis ik je nu Tjebbe.

En wat verbaas ik me weer over sommige mensen. Die voorheen vonden dat ik vooral vooruit moest kijken en er niet in moest blijven hangen maar die nu zeggen “Ga je niet wat snel” of “Vind je het niet moeilijk om Tjebbe hiermee definitief achter te laten”.
Pffff…..Tjebbe zit niet in stenen. Hij zit in mijn hart en in mijn hoofd. Voor altijd.

En ik verbaas me toch ook nu weer over mensen bij wie het niet eens opkomt om te vragen hoe het gaat, of ze kunnen helpen, of we misschien een keer aan willen schuiven bij het eten.
Die dan zeggen dat ze je zo sterk vinden of dat ze zien dat ik het steeds toch wel weer red.
Dat zegt meer over hen dan over mij. Want dat betekent vooral dat hun gezichtsveld en inlevingsvermogen zeer beperkt is. Ze zien wel dat ik verdriet heb maar hebben geen idee welk aandeel zij daar zelf in hebben. Of dat ze het leed zouden kunnen verzachten. Door gewoon eens langs te komen voor een bak thee met een luisterend oor. Want helpen is niet alleen sjouwen. Helpen is ook luisteren en vragen of ik het nog wel trek en dan ook écht luisteren naar mijn antwoord.

Enfin, die komen hier in de toekomst vanzelf ook een keer voor te staan en wie weet gaat er dan nog eens een lampje branden. Iemand heeft me geleerd dat dit soort mensen de octopussen zijn in je leven. Die nemen maar kunnen niet geven. En dat kun je ze ook eigenlijk niet eens kwalijk nemen, want wat iemand niet in zich heeft kan hij of zij ook niet uitdelen.

Voor nu heb ik mezelf een paar dagen ‘vrij’ gegeven.
Wat inhoudt dat ik naar mijn werk ga, boodschappen doe, kook, het huishouden bijhoud, verhuizers rondleid voor offertes en nog wat losse zaken verkoop via Marktplaats.
Maar ik hou me héél even niet meer bezig met het grove ruimwerk op zolder of de werkkamer. Daar begin ik weer mee na de bezichtigingsrondes.
Fingers crossed dat die snel voorbij zijn…..

Het wordt tijd om mij in een cocon te wikkelen.
Onbereikbaar voor onnodig commentaar, ongefundeerde kritiek, opmerkingen dat ik toch gewoon zelf om hulp kan vragen, kortom kwetsende zaken die mij telkens weer extra omver werpen.

Gisteren was de druppel die de emmer deed overlopen. Iemand vroeg hoe het ging, met mijn gips en alles… Ik gaf eerlijk antwoord. Tenminste, ik meldde niet hoe ik me voelde want daar zit niet iedereen op te wachten weet ik inmiddels.
Ik zei ook niet dat het werk, zowel op kantoor als thuis, me tegenvalt qua belasting met deze gipspoot. En dat alle goedbedoelde opmerkingen over ‘rustiger aan doen’ me inmiddels vreselijk irriteren omdat dat gewoon geen optie is.
En dat ik niet snap dat mensen dat niet snappen.
Tuurlijk kun je rustig aan doen, als iemand anders je was doet, stofzuigt, je vloer dweilt, de hond uitlaat en borstelt, kookt, afruimt, opruimt, etc. En ja, Juul doet haar deel, voordat we die voor de zoveelste keer te horen krijgen.

Ik zeg dus alleen dat ik mijn boodschappen één keer per week laat bezorgen door AH.
En toen ging het mis. 
Er kwam commentaar.
Behoorlijk onbehoorlijk commentaar ook nog. Over het feit dat dit toch eigenlijk te duur is voor mij….
Ik gaf de persoon in kwestie gelijk en vroeg wanneer diegene tijd had om volgende week met mij boodschappen te halen.
Nou dat was nou net niet de bedoeling. Want er waren toch wel anderen die dat konden doen met me?

Ik heb gemeld wat de opmerking met me deed en heb control/alt/delete toegepast op Facebook.

Dat heb ik daarna nog bij twee anderen toegepast die, toen ik dit voorval beschreef, aangaven dat ik wel erg negatief was.

Volgens mij doen we het juist retegoed, Juul en ik. Ondanks de tegenslagen die we na het overlijden van Tjebbe ook nog voor onze kiezen hebben gekregen, ondanks alles wat we nu niet meer kunnen doen en wat we juist zo graag wel zouden willen doen. Om af en toe een soort kleine rouwpauze te hebben. Met wél een weekend weg of een vakantie, wél je verjaardag kunnen vieren, wél die tuin kunnen opknappen, wél op pad met anderen te gaan omdat je je dat wél kunt veroorloven.
Ja dat zijn luxeproblemen, ik weet het. Maar het komt wel bovenop al het andere verdriet. En bovenop de teleurstelling die we ervaren nu we naast het grote gemis en verdriet steeds weer merken dat we naast Tjebbe ook veel andere mensen verloren.
Waarvan we voorheen, tot en met de uitvaart, dachten dat ze er voor ons zouden zijn.

Wist ik veel dat juist die uitvaart een breekpunt zou betekenen voor een aantal relaties en dat ik daar dus niet alleen afscheid nam van Tjebbe. Dat er mensen in die aula zaten die we daarna niet meer zouden zien of spreken. Dat toezeggingen loze beloften zouden blijken. Dat dit steeds opnieuw zou kwetsen. Dat dit óók een reden kon zijn om huilend in slaap te vallen.

Het is tijd voor rust. Ik wil niet langer gekwetst worden. Ik ben al gekwetst genoeg.
Na 20 maanden kan ik het gewoon niet meer opbrengen om altijd maar te moeten aangeven hoe het gaat en om hulp te vragen. Om steeds weer zelf initiatieven te moeten ontplooien. Om bijna altijd alles alleen te moeten doen. Om niet meer samen te kunnen overleggen over belangrijke beslissingen. Om alleen wakker te liggen van zaken die je ook nog eens niet met anderen wílt overleggen.

Ik trek me bewust terug. Leg de focus op Juul, Buster, de katten en mijn werk.
Op hun onvoorwaardelijke liefde voor mij en die van mij voor hen.
Op de voldoening die ik haal uit mijn werk en het prettige contact wat ik heb met superlieve collega’s.
Op het warme contact met Tjebbe’s ouders, waarbij het wederzijdse begrip door gedeeld verdriet enerzijds schrijnend is maar anderzijds ook zo mooi.

En daarbuiten neem ik rust. Een broodnodige pauze van alle ellendige opmerkingen, verwijten en roddel. Wie langs wil komen is en blijft van harte welkom. Maar ik doe zelf even heel bewust een stap terug. Het lukt gewoon niet meer. Soms gaat het zover dat ik dankbaar ben dat we Buster hebben omdat ik daardoor wel naar buiten moet.

En ik hou me, naïef maar hoopvol, vast aan de gedachte dat er een tijd komt dat ik mijn lief weer zie en met hem samen de balans kan opmaken. Want reken maar dat ook hij niet begrijpt waarom sommige mensen zo anders zijn dan we dachten.

 

 

 

 

 

“Jij wordt dit jaar toch óók 50? En? Wat ga je doen? Groot feest zeker?”

“Eeeeeeh, nou nee, geen feest”.

“Wat bedoel je, geen feest. Hoezo niet? Juist jij zou toch moeten weten hoe kostbaar het leven is en dat je er elke dag juist een feestje van zou moeten maken?”

Ik probeer nog even voorzichtig van onderwerp te veranderen maar dat lukt niet.

“Nee sorry hoor Bar, je kunt toch geen 50 worden zonder het te vieren.
Het is een kroonjaar, een mijlpaal, het leven begínt op 50!”

In mijn hoofd vertaalt deze laatste opmerking zich in er zijn ook levens die stoppen op 47.
Maar ik zeg het niet. Ik hou me in. Ik blijf stil en neem een slok van mijn koffie.

“Kom op nou joh, da’s juist gezellig, je zult zien hoeveel mensen er dan op komen dagen, het met je mee willen vieren en met een glas bubbels om je heen staan, er voor je zijn.
Je hebt toch wel wensen?”

Ja dat klopt. Die heb ik. Eén hele grote die niet vervuld kan worden….
En die door niemand kan worden gecompenseerd. Al helemaal niet met kaarsen, een fles lekker badschuim,  een lunch of diner, fles wijn, cadeaubon of een dikke knuffel.

Daarnaast maar even heel open en eerlijk.
Naast het feit dat Tjebbe en ik vastomlijnde plannen hadden voor de invulling van ons gezamenlijke feest – we zouden dit jaar alletwee 50 worden en wilden onze 100 jaar vieren met een borrel en tapas bij strandpaviljoen Buiten in Scheveningen in juni – ontbreekt het mij aan de financiën om überhaupt een feest te geven. Al zou ik willen, het kàn niet.

En er kan wel meer niet. Zoals een vakantie, een nieuwe outfit, naar mijn favoriete kapper, een abonnement op een tijdschrift, een weekendje weg, etc.
En dan zijn er ook nog praktische dingen die ik toch echt eerst aan zou willen (lees moeten) pakken voordat ik überhaupt over het geven van een feest zou kunnen nadenken.

De steigerhouten loungeset die mijn lief vijf jaar geleden zo vakkundig en vol passie heeft gebouwd is rot. Ik heb het hart niet om hem te slopen maar het moet toch echt gebeuren. Hoe? Weet ik niet. Afvoeren van het hout is probleem twee.
De schutting bladdert, moet hoognodig geschuurd worden en daarna weer mooi blauw worden geschilderd, in de kleur die Tjebbe uitkoos.
De tuin moet met stevig groen hekwerk worden afgezet zodat Buster niet kan ontsnappen. Het tuinhuisje stort van ellende ook bijna in elkaar.
De middelen om dingen te vervangen of de fut om het werk op te pakken ontbreken.
Soms word ik er echt moedeloos van. En om nou te zeggen dat dát je in een feeststemming brengt, niet echt nee.

Ik kan gelukkig voorlopig nog wel op de twee Ikea stoelen zitten die ik drie jaar terug van Tjebbe kreeg voor mijn verjaardag. Ik hoop dat die het nog lang vol zullen houden.
Met een hekwerk voor Buster is er al een hoop gewonnen.  Misschien dat ik van een klein deel van mijn vakantiegeld iets van een loungebankje en een hocker kan aanschaffen zodat ik onderuit kan in de zon met een boek en een glaasje rosé. Toch nog een beetje vakantie, in eigen tuin.

Dat zou nog eens een cadeau zijn. Dat je eind april ’s ochtends wakker wordt, je schutting geschuurd, je banken vervangen, de tuin afgebakend en een nieuw houten schuurtje. Dromen mag gelukkig…

“Als het eerste jaar maar voorbij is, dan wordt het beter”.
“Die vier seizoenen die voorbij gaan, dat helpt, echt”.
“Jullie hebben laten zien dat jullie sterk zijn, die kracht is ongekend groot, jullie redden het wel”.
“Alle eerste keren zijn lastig, maar het went. De tweede keer is dan minder erg hoor”.

Hoe naïef kun je zijn. Om je aan dit soort opmerkingen vast te houden. Achteraf bezien heel naïef, vooral omdat ze gemaakt zijn door mensen waarvan de partner nog leeft.

Het is nonsens. Het eerste jaar was peanuts vergeleken bij dit tweede jaar.
Want in dat eerste jaar was ik verdoofd, rende door op adrenaline, stond continu in survivalmodus. De niet zo empathische opmerkingen en adviezen raakten me toen ook al maar niet zoals nu. Een jaar verder begin je te voelen. En dat voelt vreselijk.
Het gemis ongelofelijk veel groter.
De rouw nog zoveel rauwer dan voorheen.
De financiële situatie niet verbeterd, integendeel.
Nog geen eind in zicht met betrekking tot de administratieve shit.
Het is geen voortkabbelend gebeuren. Het gaat niet over.
De tegenslagen zijn er nog steeds, qua gezondheid, qua financiën.
En die gaan gepaard met zorgen. Waardoor het slaappatroon weer verstoord raakt.
Wat je oververmoeid en (volgens anderen) overgevoelig maakt.
Het is platgezegd gewoon KUT.
Zo, dat kan maar eens gezegd zijn.

De ‘speciale dagen’ zijn een tweede keer helemaal niet gemakkelijker.

Op je verjaardag (of beter gezegd je geboortedag want verjaren doe je helaas niet meer) komen er een paar lieve berichtjes binnen van de blijvers onder onze vrienden. Ik bezoek je graf, leg een roos neer en schrijf een blog. Het moet eruit. Dat lucht op. Als ik die publiceer reageert een aantal mensen alsnog. Ja, zo gaat dat.

We kunnen geen cadeautje meer voor jou kopen dus ik hang een zonnebloemposter op in onze achtertuin, koop de ring die jij mij had beloofd voor mijn verjaardag en een CD en armband voor Julia. ’s Avonds gaan we met jouw ouders uit eten. Het is een warm samenzijn en in gedachten ben je erbij.

Op de begraafplaats wordt voor het eerst een lichtjesavond gehouden, op 14 december.
Heel bijzonder, alle paden zijn verlicht met oliefakkels en er kunnen kaarsen worden gehaald om bij de graven te plaatsen. In de aula kun je een wensbal halen waarin je een passende tekst kunt doen. Julia, Ma en ik gaan met z’n drietjes en het is hartverwarmend om bij jouw graf nog lieve vrienden en lotgenoten te ontmoeten.

Met Kerst houden we het bescheiden dit keer. De Kerstavondborrel met open huis laat ik schieten. Vorig jaar hield ik krampachtig vast aan al onze tradities. Met diverse teleurstellingen tot gevolg. Mensen die altijd kwamen en nu ineens iets anders hadden. Daarnaast moet ik financiële keuzes maken en ook dat is een reden om deze traditie vaarwel te zeggen. Ik krijg geen berichten van mensen dat deze traditie gemist wordt dus het is prima.

Kerstkaarten versturen we ook dit jaar heel bewust wel. Of dat volgend jaar nog kan qua financiën weet ik niet maar dan heb ik nu iedereen in elk geval nog een mooie wens gestuurd. Met dank aan de troost- en dichtkaarten van Martin Gijzemijter. Die als geen ander kan verwoorden hoe lastig deze dagen kunnen zijn.

Op 17 december zijn jouw ouders 50 jaar getrouwd. Ze voelen er niets voor om dit te vieren. Heel begrijpelijk. Toch vinden Juul en ik dat het een felicitatie waard is dus brengen een speciale kaart en theaterbon. We blijven spontaan eten en Buster gaat voor het eerst mee naar hen. Gezellig. Dat zijn de mooie momenten!

We hebben geen kerstboom, maar versieren ons huis wel. Nieuwe lampjes in de prunus, lampjes in kleine kerstboompjes die we naar jouw graf brengen. Elke dat een kaarsje aan bij jou.

Jouw ouders komen eten op 1e Kerstdag. Het is een warme en waardevolle avond.
Op 2e Kerstdag eten we bij lieve vrienden. Ook met hen is het opnieuw warm.
De dag na Kerst onze trouwdag, Julia en ik gaan samen uit eten.
Met zoveel feestdagen achter elkaar is The Day After elke keer weer een nieuwe confronterende dag en tijd om bij te trekken van de dag ervoor is er niet.

Julia gaat op 29 december met een vriendin een dag naar Londen, met de bus. Dat doet ze nooit meer, wat een slijtageslag. Wel mooi weer, koud maar droog.
Ik ga die dag met vrienden wandelen en lunchen in Meijendel. Buster vindt het geweldig.

Dankzij die supertherapeut op pootjes moeten we er regelmatig uit en kan ik mijn hoofd ‘leeglopen’. Met Oudjaar gaan we naar Meijendel om zonder vuurwerk om ons heen toch een heerlijke lange wandeling te kunnen maken. Op oudjaarsavond slaapt hij ’s avonds door het beginnende geknal heen. Om 22.45 uur gaan we nog even wandelen en met de jaarwisseling zitten we met z’n drietjes heerlijk binnen. Nog even een laatste ronde om 01.30 uur en dan stappen we ons bed in.

Op de ochtend van 1 januari gaan we met Pa naar Meijendel. ’s Avonds komen ze bij ons eten, kaasfondue. Lekker en opnieuw heel gezellig.

De volgende dag eist de verkoudheid zijn tol en slaat door naar griep. Ik ben er een week door van de leg, bij Juul duurt het twee weken. Gelukkig knapt ze net weer wat op voor haar verjaardag. Haar 18e, een mijlpaal. Weer zonder jou….en weer vieren we het twee keer. Omdat het ’t vieren waard is!

Tja, zo gaat het ook in dit tweede jaar maar gewoon door.
Er volgen nog veel speciale dagen die ook weer lastig zullen zijn en waarbij ik nog niet goed weet hoe ik die invullen moet of kan. Ik word 50 dit jaar. En zie daar als een berg tegenop.
Niet qua leeftijd, ik ben heel dankbaar dat ik dat (hopelijk) mag meemaken.
Maar omdat we zulke vastomlijnde plannen hadden voor een gezamenlijk feest.
En ik het enorm K.. vind dat dit plan van ons niet door kan gaan. Omdat jij er niet meer bent. Ik wil jou naast me.
Op dat feest, in de auto, op de fiets, aan tafel, in bed…..

Natuurlijk ga ik door, er is geen andere keuze en ik ben het op zijn minst aan jou, onze dochter en mijzelf verplicht om er ondanks alles iets van te maken.
Maar gatverdamme wat is het zwaar dit kloterige ‘tweede jaar’.

 

Op radio en televisie komen de spotjes over de ‘warme’ decemberdagen nu al voorbij. Voorheen ook onze favoriete maand. En nu erger ik me blauw als Robert ten Brink voorbij schuift met zijn All you need is love trailer, “Ken jij geliefden of familie, waarvan jij vindt dat ze absoluut samen moeten zijn met de kerst, of heb je een wens voor jezelf.”
Ja duhuh, maar die wens is niet te verwezenlijken…óók niet door RTL.

Terug naar de sweet memories, toen geluk nog heel gewoon was.
Nog voordat Sint de hielen had gelicht stond er al een kerstboom in onze berging. Jij kon niet wachten om de stam op maat te zagen en met een perfectionistische precisie de lampjes in de boom te doen, niet los erin gesmeten maar stuk voor stuk aan de tak vastgezet met het lampje keurig recht omhoog. Sinds twee jaar hadden we een kunstboom. Eigenlijk vond je dat drie keer niks maar omdat we twee keer een treurboom hadden gehad met hangende takken toch overstag gegaan.

Nadat jij de verlichting in orde had hingen we met z’n drietjes de decoratie in de boom.
Er zitten hele speciale dingen tussen, twee egeltjes, een antiek vogeltje van mijn Omi, een speciale bal van Julia, elk jaar kochten we één speciaal item.
Kerstmuziek op en na een uurtje of wat was onze woonkamer een warme Kerstkamer.
Overal kaarsen, kerstballen met lampjes in vazen, de boom en de geur van sinaasappel, kaneel, warme wijn en de houtkachel maakten het compleet.
Avondenlang samen op de bank met een pot thee, een glas whiskey en een mooie film. Love Actually en White Christmas kwamen elk jaar voorbij.

Op 6 december veranderde je de ringtone van je telefoon en hoorden we om de haverklap Driving home for Christmas als je werd gebeld.

Wat vonden we het een prachtige tijd van het jaar…we zijn in 1995 niet voor niets op de dag na Kerst getrouwd. Je grapte dat dit heel handig was, zo kon je onze trouwdag nooit vergeten.

Vorig jaar hield ik krampachtig vast aan al onze gezinstradities.
Maar het had alles bij elkaar iets treurigs.
Hoe hard ik ook mijn best deed, het was het toch allemaal net niet.

Op Sinterklaasavond samen met Juul cadeautjes uitpakken. Met mooie gedichten, vol liefde en hier en daar ook nog wel een plagerijtje. Maar wat misten we jou en je ellendige (meestal ingewikkelde of smerige) surprises met een vilein gedicht waarin je met verve anekdotes van het voorgaande jaar aanhaalde.

Na een verbouwing van drie weken voor de nog door ons samen bestelde nieuwe keuken had ik geen fut meer om de hele zolder overhoop te halen om de boom en decoratie te pakken. Dus hielden we het bij een houten kerstboompje met lampjes voor het raam en wat ballen tussen de waxinehouders. Voor de kerstgeur kochten we een kerststukje voor op de kast. Klaar….soort van dan.

Op Kerstavond lieten we onze traditionele Kerstborrel voor vrienden en buren net als alle acht jaar ervoor doorgaan. Ik rende me dagenlang de benen uit mijn gat: ruimde de nieuwe keuken in, ruimde op, maakte schoon, bakte taart, haalde wijn, sinaasappels, kruidnagels en kaneel en natuurlijk chocomel en appelsap voor de kinderen.

De avond zelf vond ik lastig. Vrienden die elk jaar kwamen lieten nu ineens verstek gaan. Sommigen gaven niet eens antwoord op de uitnodiging. Evengoed was ons huis wel vol en werd het een drukke bedoening.
Ik betrapte mezelf erop dat ik je halverwege de avond met mijn blik zocht tussen de anderen om je te vragen of je nog wat drank uit de berging kon halen. Om me ineens weer te realiseren dat je er niet meer bent. Wat voelde ik me toen akelig alleen tussen die grote groep mensen.

Op 1e Kerstdag kwamen je ouders bij ons brunchen. Ik had allerlei lekkers in huis gehaald, de tafel feestelijk gedekt met een mooi wit gestreken kleed, kerstservetten en kaarsen. Croissants en brood gebakken. Maar er was geen kerstgevoel. Ik miste jou, jouw bord, jou naast me op de stoel aan tafel. Jouw grapjes, jouw zelf samengestelde Kerst-CD in de speler. En hoe ik ook mijn best deed, ik voelde geen warmte. Ik had het zelfs ijskoud.

Op 2e Kerstdag waren we uitgenodigd bij lieve vrienden om te komen eten. We hadden cadeautjes bij ons voor hen en kregen ook liefdevolle met zorg gemaakte en uitgezochte cadeautjes terug. Met een paar glazen wijn op vergat ik heel even dat ook dit geen normale setting was. Totdat ik in een groot en koud bed stapte en de tranen begonnen te stromen.

En toen volgde 27 december, onze trouwdag. Onze 20e had dit moeten zijn. Maar we haalden net ruim 19,5 jaar huwelijk.
We deden er nooit iets aan maar wat had ik je nu toch graag mee uit eten genomen of zo.

In plaats daarvan namen lieve vrienden Juul en mij mee uit eten en werd het boven verwachting een gezellige avond.
Met opnieuw weer die kilte erna en ook weer tranen.
Je zou toch verwachten dat die bron een keer opgedroogd raakt….

Voor Oud & Nieuw werden we bij twee bevriende stellen uitgenodigd.
Ik heb er niet eens echt over nagedacht maar de uitnodigingen vriendelijk afgeslagen.
Ons kitten Belle fungeerde daarbij als dankbaar excuus.
Want hoe alleen je je in een ruimte vol mensen kunt voelen wist ik inmiddels maar al te goed. Dat gevoel zou alleen nog maar worden versterkt als de klok om 00:00 uur slaat en iedereen elkaar omarmt en kust.
Julia had een vriendin over de vloer, dezelfde die er het jaar ervoor ook was, toen geluk nog heel gewoon was. We hebben samen geproost na de jaarwisseling, Appjes gestuurd naar familie en vrienden, de meiden staken vuurwerk af, ik wenste de buren een goed Nieuwjaar en kon niet wachten totdat ik mijn bed in kon. Waar ik me realiseerde dat ik jou nu achterliet in 2015 en dat 2016 het eerste officiële jaar  zonder Tjebbe zou worden. Vanaf nu zou er altijd een voor en een na zijn….en hoe moest ik dat nu doen, verder zonder jou?

Een bekend fenomeen onder rouwenden is The Day After.
Je ziet weken van tevoren op tegen de geboortedag en de sterfdag van je lief, je eigen verjaardag, die van je kind, de ‘feest’dagen, je trouwdag, feestjes van anderen.
Maar dan gebeurt er iets vreemds. De dag zelf kom je wonderbaarlijk genoeg best goed door. De klap krijg je erna. Die nabrander maakt je rillerig, verdrietig, moe, kortom je voelt je ellendig. Fysiek en mentaal ben je óp.

Dit jaar pak ik het anders aan!
De ervaringen van vorig jaar hebben me doen besluiten om dit jaar mijn gevoel te volgen.
En mezelf toe te staan om dit jaar een aantal ‘feestelijkheden’ over te slaan.
Want The Day After is tijdens de decembermaand teveel van het goede.
Vooral omdat er een veelvoud van die dagen in die ene maand zitten.
En omdat ze elkaar ook nog eens in zo’n rap tempo opvolgen dat je geen gelegenheid krijgt om bij te kunnen trekken. Die opeenstapeling van emoties maakt het too much to handle.
Misschien zullen anderen dit niet begrijpen, waarderen of accepteren. Dat is dan maar zo. De schijn ophouden is al lastig in de andere elf maanden, in deze maand lukt het me écht niet. Zeker nu niet, het dal is diep en eruit klimmen moet ik zelf doen, in mijn tempo en op mijn manier.

Dus is er dit jaar op kerstavond geen borrel in Maison Bosman.
Mentaal en financieel niet haalbaar.

Ik verstuur ook geen uitnodiging voor een brunch, lunch of diner tijdens de Kerstdagen.

Wat ik met onze trouwdag doe? Ik heb werkelijk geen idee.
Ik had ooit bedacht om een fles 21 year old Bushmills voor mijn lief te kopen als cadeau.
Net als toen we 12 en 16 jaar getrouwd waren.
Met een grappig briefje erbij dat een oudere fles er niet was…en hoe dat dan verder moest met ons huwelijk…tja…..

Voor Oud & Nieuw heb ik gelukkig ook dit jaar een mooi excuus om thuis te blijven, onze lieve Buster.

Het enige waar ik niet van afwijk?
De ouderwetse Kerstkaart. Voor een aantal lieve mensen om ons heen, die er voor ons waren en gelukkig nog steeds zijn. En voor een aantal lieverds die ik na Tjebbe’s overlijden heb ontmoet, helaas door het lot verbonden.

Waarom ik die kaarten stuur?
Omdat ik me heel goed realiseer dat deze maand voor anderen wel warm en feestelijk is.
Of juist heel lastig, net als voor mij. En ik die lieve mensen graag alle liefde, geluk en gezondheid wens voor 2017.

Vorig jaar hebben wij speciale kaarten gestuurd. Dit jaar is dat niet anders.
Ik heb een aantal fotokaarten laten maken en daarnaast een aantal toepasselijke troostkaarten besteld, een geweldig initiatief van Martin Gijzemijter. Hij snapt hoe moeilijk deze maand kan zijn voor hen die een dierbare verloren of om een andere reden alleen zijn.

Van een aantal vrienden hoorde ik vorig jaar dat zij niet goed wisten of het wel oké is om ons een kaart te sturen. Dat is meer dan oké, graag zelfs!
Want wat is het fijn om te merken dat mensen aan je denken.
En ook wij zijn wel toe aan een beetje geluk in het nieuwe jaar…

Hoogzomer in La Douce.
Jullie hebben dikke pret op het terras, met een cappuccino in de zon.
Na onze gezamenlijke dag gisteren in Auch doen we het vandaag rustig aan.
Voor de kooi van Jimmy nog even een dikke knuffel en daarna naar beneden om de tondeuse over jouw hoofd te halen ‘want dat kan echt niet langer zo Pap, je loopt voor lul’.
Ze doet het vakkundig en je vertrekt naar de douche om de kriebelhaartjes af te spoelen.

Twee uur later moet ik haar helaas vertellen dat je bent overleden, aan een hartinfarct.
Zestien is ze pas.
Op een mooie zomerdag verliest ze jou, haar steun en toeverlaat, haar grappenmaker, haar rots in de branding, haar plaaggeest, haar liefdevolle vader.
Veel te jong is ze hiervoor.

Nog drie dagen blijven we op onze favoriete plek, met een megaklus, het inpakken van alle kampeerspullen in de vouwwagen en auto. De ANWB zorgt dat we thuiskomen maar alles moet reisklaar worden gemaakt.
En naast mijn zorg om onze dochter voel en ervaar ik ook de liefdevolle zorg van haar om mij.  De eerste nacht samen in de bedbak van de Holtkamper. Zonder jou. We hebben het koud.
We hebben geen van beiden trek, krijgen met moeite een hap weggeslikt maar sporen elkaar aan om te eten. We overleggen wat we het beste kunnen doen, voor ons en voor jou.
Ze wil naar huis, naar haar vertrouwde omgeving, naar haar vrienden. Maar jou achterlaten is ook vreselijk. Ik hak de knoop door, omdat ik weet dat je haar wens belangrijker zou vinden dan dat wij op jou wachten. Dus vliegen we zondagmiddag naar huis.

Maandag zit ze tussen ons in, aan tafel. Met haar Opa, Oma, moeder en een uitvaartverzorger. Bizar, omdat ze dit niet mee zou moeten maken. En daarnaast ook zo mooi, omdat ze zo’n waardevolle en warme inbreng heeft over de invulling van jouw afscheid. En, van wie ze dat heeft is geen vraag, nieuwsgierigheid toont over alles wat met overlijden, uitvaart en crematie te maken heeft. Tot in detail. Gelukkig hebben we een hele warme uitvaartverzorger die haar heel goed snapt, overal bij betrekt en onverbloemd eerlijk antwoord geeft op al haar vragen.

Ze schrijft ’s nachts een brief, om aan jou mee te geven op je laatste reis.
Haar toespraak voor jou is hartverwarmend en hartverscheurend tegelijk.

Een week voor de start van het nieuwe schooljaar zitten we om de tafel met haar coördinator. Om te vertellen wat er is gebeurd, om te bespreken hoe ze dit schooljaar zal gaan starten. En wat school voor haar kan doen. Ze is heel helder en standvastig in wat ze wel en niet wil. Ze wil geen lang verhaal in de klas, maar een korte melding, niet teveel aandacht en starten met haar nieuwe jaar. Gelukkig geeft de mentor hieraan gehoor.
Niet alle docenten zijn even empatisch. De klas een opstel laten schrijven over de zomervakantie is niet heel inlevend als je weet dat één van je leerlingen haar vader in die vakantie verloor. En antwoorden ‘dat ze gewoon mee moet doen’ op het verzoek of zij over iets anders mag schrijven is ronduit stompzinnig. Daar zijn we het als ze me dit vertelt helemaal over eens. Ik koppel het ook maar even terug naar school. Wie weet een ‘leermoment’ voor deze docente.

Julia gaat mee op Ardennentrip. Met de met jou samen gekochte rugzak en bergschoenen. Precies een maand na jouw overlijden loopt zij 6-8 uur per dag met volle bepakking door de heuvels en bossen. Haar rugzak een stuk voller dan die van de anderen. Die maandag start ik met werken. Maar wat mis ik haar ’s avonds. En als ze me sms’t dat het zwaar is moet ik me inhouden om haar niet te gaan halen. De dag erna krijg ik een berichtje dat het toch goed is dat ze meegegaan is, dat de sfeer in haar groep fijn is en dat er ook begrip is voor haar. Fijn.

Het eerste jaar is zwaar maar zowel zij als ik redden het aardig.
De ‘feest’dagen zijn niet zo warm als anders.
Haar 17e verjaardag, de eerste zonder jou, vieren we twee keer. Expres. Omdat haar leven gevierd mag en moet worden. Haar vrienden en onze gezamenlijke vrienden en familie komen en omhelzen haar warm. Dat voelt goed.

We gaan samen terug naar de camping. Strooien een deel van jouw as uit in een zonnebloemveld langs jouw fietsroute. Eten op het terras. Warmen ons aan de zon.
Laven ons aan de bekende dingen, genieten van gesprekken met lieve vrienden.

Voelen je nabijheid, daar misschien nog meer dan het tussenliggende jaar thuis.
En toch, wat missen we je ook gruwelijk. 

Niet meer met z’n drietjes voor de tent naar de sterren kijken….

Met z’n tweetjes op het terras, in de hangmatten, naar het sanitair voor de afwas, aan het zwembad. Het is het allemaal net niet, niet meer.

De autorit ging voorspoedig – de terugweg was lastig, want die hadden we het jaar ervoor niet gemaakt.

Een week na thuiskomst gaan we met jouw ouders een weekend naar Amsterdam. Jouw eerste sterfdag is op die zaterdag. We hebben het goed samen, het is een warm weekend, in alle opzichten. Het levert mooie momenten op en prachtige foto’s van jouw ouders met onze dochter. Ik hoop dat je het van veraf hebt kunnen zien.

Het tweede jaar is ingegaan. Op voorhand gewaarschuwd. Dat het zwaarder zou worden.
Het blijkt waar. We worstelen meer dan eerst.
En wat vecht jouw kanjer, voor alles. Ik ben zo vreselijk trots op haar.
Wetend dat jij dat ook was en nu nog bent.
We voelen en zien de signalen.
We missen je. Maar we knokken door.
Net als jij zou doen.
Ze heeft jouw genen, jouw gevoel voor humor, jouw zorgzaamheid, jouw cynisme, jouw karakter, jouw neus, jouw mimiek, jouw doorzettingsvermogen.
Ik zie jou in haar.
Maar ik zie ook haar eigenheid.
Haar schoonheid.
Haar warmte.
Je hebt een parel nagelaten!

Jezelf staande houden.
Klinkt leuk.
Maar heel eerlijk, het valt niet mee.
De verwachtingen zijn hoog.
Van mijzelf – over mijzelf vooral.
Maar ook van de omgeving, naar en over mij/ons.

Ik vond twee illustraties die mijn gevoelens en situatie heel mooi typeren.

De eerste geeft de fasen in rouw weer.
Die zijn ooit wetenschappelijk vastgesteld.
En je doorloopt ze allemaal. Dat heb ik in de vijftien achterliggende maanden wel ervaren.
De linker afbeelding lijkt heel overzichtelijk en biedt naar het schijnt houvast.
De rechter afbeelding geeft de realiteit weer…..

En dan is dit alleen nog maar wat rouw met je doet, hoe het je heen en weer slingert en hoe je steeds weer in kuilen flikkert waar je weer uit moet zien te krabbelen.
Dat dit de ene keer minder moeite kost dan de andere keer lijkt me logisch.

Het tweede plaatje geeft weer hoe je van je stuk gebracht kunt worden door verwachtingen. Want die lijken helder. Maar schijn bedriegt.
Je hebt niet alleen met je eigen verwachtingen te maken.
Maar ook met die van anderen over mij/ons.
Hoe je je staande moet houden, of hoe je dit in de ogen van die anderen ogenschijnlijk lukt.
Nou hou je vast, dat lukt soms voor geen meter!

De verwachting is dat er sprake is van een opgaande lijn.
Dat het, in of na het eerste jaar na het verlies – ja serieus zo wordt dit door velen genoemd – steeds een stukje beter wordt.
Dat je ‘het een plekje geeft’ en ‘verwerkt’.
Nou nee dus!

Ik herhaal ‘m nog maar eens even:
Afval verwerk je en een blik doperwten geef je een plekje.
De ‘het’ van jullie plekje is namelijk de liefde van mijn leven…..
En wat willen jullie eigenlijk precies dat ik dan verwerk…wat bedoelen jullie daarmee….dat ik niet meer aan hem denk, over hem praat, hem mis?
Ik wil deze twee uitdrukkingen dus echt nooit nooit nooit meer horen!

Wat ik wel wil horen?
Zijn naam.
Tjebbe.

Anekdotes over wanneer Tjebbe jullie heeft laten lachen, plaagde of ronduit irriteerde (Want ja, dat kon hij ook en ‘over de doden niets dan goeds’ is wel erg suffig en achterhaald. Trouwens, misschien verdiende je die uitbrander van hem wel gewoon….).

Dat jullie Tjebbe ook missen.
Dat Tjebbe iets voor jullie heeft betekend.
Dat Tjebbe die lieve vent was die altijd voor jullie klaarstond.
Dat Juul de liefste Papa had die je je maar bedenken kon.
Dat Tjebbe zo’n geweldig gevoel voor humor had.

Dat Tjebbe áltijd eerlijk was (ook als jullie dat niet altijd prettig vonden, maar ja dan had je wel zélf voor een eerlijk antwoord gekozen, want die keuze liet hij altijd aan de ander).

Dat jullie trots op ons zijn, net als Tjebbe dat was en vanaf zijn wolk misschien nog steeds wel is. Dat Tjebbe ziet hoe wij worstelen maar er toch steeds de kracht voor weten te vinden om uit zo’n nieuw onverwacht en ongewenst dal te kruipen.

Want het valt om de sodemieter niet mee!
De beruchte kuilen waar we keer op keer weer in flikkeren zien we niet aankomen.
Het zijn er veel, te veel.
Gezeik met instanties, nog steeds.
Post op naam van mijn lief, nog steeds.
Gezondheidstoestanden – fysiek en mentaal trekt dat een enorme wissel.
Door de zorg, angst en onzekerheid die dit naast het lichamelijke ongemak met zich meebrengt.
Stress over werk en school, doen we het wel goed, gaan we het wel halen, we werken ons suf maar de input en output krijgen we maar niet in balans.
Het gemis van contacten met vroegere vrienden en kennissen.
Het afscheid moeten nemen van veel dingen die een gevolg zijn van dat immense verdrietige verlies van mijn liefste man en Juuls liefste Papa.
Merken dat op de berichten over onze rauwe rouw nauwelijks reactie komt in tegenstelling tot de vele reacties op katten/hondenfoto’s….tja….hoe moet je dat opvatten….?

Het is even teveel.
De rek is eruit.
Is dat verwijtbaar?
Nee.
Begrijpelijk?
Ja.
Te accepteren en aanvaarden?
Lastig.
Komen er betere tijden aan?
Hope so.
Gaat het gemis over?
Nee.
Wil ik dat?
Nee.
Doen we dan niks leuks?
Jawel, tenminste we proberen het.

Het is tijd om op sommige fronten pas op de plaats te maken.
En moeilijke beslissingen te nemen.
Bijvoorbeeld de opleiding die je zó graag wilt doen on-hold te zetten.
En je te realiseren dat het echt nooit meer zo wordt als dat het was.
Daardoor een moeilijke knoop door te hakken en eerlijk tegen jezelf te zeggen dat er aan mooi tijdperk, kamperen op die ene speciale plek in La Douce, een eind is gekomen.

Nog moeilijker?
Hardop aan jezelf en anderen toegeven dat het nu gewoon even niet gaat.
Bij deze…..